Munten

Eind 8e eeuw

Invoer door Keizer Karel de Grote van een uniform muntstelsel, uit een pond zilver (ca. 409 gram) werden 240 penningen geslagen. Een pond (Libra) is 20 schellingen (solidus), Een Schelling is 12 penningen (denarius)

Negende - Twaalfde eeuw

Geleidelijke verlaging van het zilvergehalte, In Frankrijk leidt dit tot de zogenaamde "zwarte Tournooise" penningen. Zwart vanwege het hoge kopergehalte

Dertiende eeuw

In Frankrijk worden grotere munten geslagen om met minder munten grotere bedragen te kunnen betalen. Deze munten krijgen de waarde van 12 zwarte Tournooisen. Deze franse schellingen  krijgen de naam 'grote tournooise' oftewel 'groot'. de basisrekeneenheid blijft echter de penning.

In Italie word goudgeld in roulatie gebracht: Florijnen ( uit Florence) en Dukaten ( uit Venetie)

Veertiende eeuw

Naast de Franse ontstaat nu ook een Vlaams Groot, de standaard wordt nu de groot. Ook in Frankrijk, Vlaanderen en Brabant worden gouden munten geslagen, resp genaamd 'koningsschild', 'gouden leeuw' en 'dubbele lammen'. in Duitsland worden door een viertal keurvorsten de zg. Rijnsguldens geslagen. Ook gaan steeds meer kleinere heren munten slaan, van dikwijls geringere kwaliteit.

Vijftiende eeuw

Onder leiding van de Bourgondische Hertogen vind in 1434 in de nederlanden een munthervorming plaats. De standaard munt word de Bougondische groot. De munt van twee groten krijgt de naam 'stuiver'. De waarde van de Rijnsgulden wordt in 1466 vastgsteld op twintig stuivers. Deze gulden wordt langzamerhand de rekeneenheid. Groten worden na 1496 niet meer geslagen. De standaard munt wordt de stuiver. In goud worden twee munten geslagen: het 'gulden muntvlies' ( 50 stuivers) en de Philippusgulden van 25 stuivers.

Zestiende eeuw

Door Karel V worden na 1521 een nieuwe serie gouden munten geslagen. De 'Carolusgulden' van 20 stuivers, de 'Reaal' van zestig stuivers en de 'Halve Reaal' van dertig stuivers. De Carolusgulden wordt verplicht gesteld als rekeneenheid. Van het spaanse zilver uit amerika worden zilveren munten geslagen met verschillende waarden( o.a. realen met een waarde van 3 stuivers en munten met een waarde van 2,4 of 8 realen ( de zg spaanse matten).. In 1542 wordt een zilveren Carolusgulden geintroduceerd. Philips II voert in 1557 de zg Phlipsdaalder in met een waarde van een halve gouden reaal.

Zeventiende eeuw

Tot 1606 slaan de privincies hun eigen munten. In dat jaar wordt door de Staten Generaal een uniform muntstelsel ingevoerd. De gouden dukaat, de gouden rijder, de zilveren rijksdaalder, de leeuwendaalder en een zilveren tien-stuiverstuk. Na 1650 verdwijnen de gouden munten en worden er twee zilveren munten uitgegeven: de zilveren rijder van 63 stuivers en de zilveren dukaat van 50 stuivers. de zilveren dukaat krijgt de naam van rijksdaalder.

Het woord Daalder komt uit duitsland als afleiding van de 'Taler' genoemd naar het Joachimstal, waar veel zilver werd gewonnen

Achtiende eeuw

Dit geldstelsel blijft ook gedurende de achttiende  eeuw in gebruik tot het na de franse tijd wordt vervangen tot het stelsel dat voorkort (1 januari 2002) in gebruik was.

Kleingeld

Deze koperen munten hadden de volgende standaard waarden

oort 1/4 stuiver
duit 1/8 stuiver
penning 1/16 stuiver
korte 1/24 stuiver
mijt 1/36 stuiver

 

Hieronder een paar voorbeelden van kopergeld:

oordutrecht.jpg

een oord uit Utrecht

halveduit1576.jpg

een halve duit uit 1576

duitgroningen.jpg

een duit uit Groningen

 

enkele steden met het recht om Munten te slaan waren:

Gelderland en Steden 

Holland en steden 

West-Friesland                     

Zeeland                   

Provincie Gelderland  
Anholt
Arnhem
Batenburg
Bleyensteinse duit
Culemborg
Elburg
Huissen
Kleef
Nijmegen
Roermond
Zaltbommel
Zutphen

Provincie Holland   
Gorinchem
Leiden
Delft

Provincie West-Friesland       

Provincie Zeeland     

Utrecht

Friesland

Groningen en Ommelanden

Overijssel

Stad Utrecht

Provincie Friesland

Stad Groningen
Groninger ommelanden

Provincie Overijssel
Deventer
Kampen
Zwolle

Stevensweert            

Reckheim

Gronsveld                        

 Thorn                      

 Stevensweert

Graafschap Reckheim

Graafschap Gronsveld

Het stift Thorn

Weert                       

Den Bosch                

Maastricht                       

Breda                       

Stad Weert

Stad Den Bosch

Stad Maastricht

Stad Breda

bron : www.duiten.nl